Türkiye’de kalp ve damar hastalıkları, 2024 yılında ölümlerin yüzde 36’sından sorumlu oldu. Yani hayatını kaybeden her üç kişiden biri, kalp hastalığı nedeniyle yaşamını yitirdi. Bu oran son beş yıldır değişmiyor. Pandemi döneminde kısa süreli dalgalanmalar olsa da tablo aynı kaldı: Kalp hastalıkları, ölüm nedenleri arasında ilk sırada.
Avrupa’da kalp krizi yaşı ortalama 65–70. İngiltere ve Almanya’da bu ortalama 67–68. Türkiye’de ise kalp krizi 60–65 yaş arasında görülüyor. Yani bizde kriz birkaç yıl daha erken geliyor. Uzmanlara göre bunun nedenleri arasında genç yaşta sigara, yüksek kolesterol, hipertansiyon, diyabet, obezite ve hareketsizlik bulunuyor.
Hastalık riski yaşla artıyor. En ağır yük 65 yaş üstünde görülüyor. Erkekler daha erken risk altındayken, kadınlarda menopoz sonrası tablo hızla değişiyor. Türkiye’de kalp krizi geçirenlerin yalnızca dörtte biri kadın. Bu da erkeklerin daha genç yaşta, kadınların ise daha ileri yaşta riskle karşılaştığını gösteriyor.
Toplumda sıkça sorulan “Covid aşıları kalp krizini artırıyor mu?” sorusunun yanıtı net: Hayır. Bilimsel veriler, aşı sonrası kalp krizi riskinde artış olmadığını gösteriyor. Aksine Covid enfeksiyonu geçirenlerde kalp krizi ve kalp kası iltihabı riski, aşılanmayanlara göre çok daha yüksek.
Türkiye’de obezite, diyabet ve yüksek tansiyon ciddi şekilde artıyor. Diyabetli sayısı 2011’de 3,5 milyon iken 2024’te 9,6 milyona çıktı. Yetişkinlerin üçte biri hipertansiyon hastası. Sigara ise özellikle genç erkeklerde yüksek oranlarda sürüyor.
Toplumda ortalama LDL kolesterol 120 mg/dL. Ancak her 3 kişiden 1’inde değerler 130’un üzerinde. Riskli gruplarda olması gereken seviye 70 mg/dL iken bu hedefe ulaşabilenlerin oranı yalnızca %18. Bunun nedenleri arasında düzensiz takip, ilaç uyumsuzluğu ve yanlış inanışlar var.
Kalp krizinde amaç, tıkalı damarı en kısa sürede açmak. “Kapıdan-balona” süresi denilen bu müdahale süresi Türkiye’de büyük merkezlerde 60–80 dakikaya kadar düşebiliyor.
Her yıl yaklaşık 326 bin koroner girişim ve 50 bin baypas ameliyatı yapılıyor. Bu oranlar Avrupa ortalamasının oldukça üzerinde. Türkiye’de hastalar tedaviye hızla ulaşabiliyor.
Balık yağı, vitaminler ve bitkisel ürünler tek başına kalp krizini önlemiyor. En etkili yöntem yaşam tarzı değişiklikleri. Akdeniz tipi beslenme, sigarayı bırakmak, düzenli yürüyüş ve ilaç tedavisini aksatmamak kalp sağlığını korumanın en güçlü yolları.
