Son dönemde tekrar gündeme gelen anoreksiya nervoza, sadece fiziksel değil psikolojik boyutuyla da toplumun tüm kesimlerini ilgilendiriyor. Özellikle genç bireyleri etkisi altına alan bu yeme bozukluğu, modern dünyanın “ideal beden” algısıyla daha da derinleşiyor. Diyetisyen Elif Hançer Bingili, anoreksiyanın tanımından tedavi sürecine kadar dikkat edilmesi gereken her detayı açıklıyor.
Anoreksiya nervoza, bireyin ciddi şekilde kilo kaybetmesine rağmen hâlâ kendini kilolu hissettiği, yeme davranışlarını bilinçli olarak kısıtladığı ve kilo alma korkusuyla hareket ettiği bir yeme bozukluğudur. Yetersiz besin alımı ya da tamamen yemeyi reddetme eğilimiyle başlayan süreç hem fiziksel hem de psikolojik birçok sağlık sorununu beraberinde getirir.
Bu rahatsızlığın sadece kilo verme arzusu olmadığı, kişinin beden algısındaki bozulma, kaygı bozuklukları, mükemmeliyetçilik ve kontrol ihtiyacının da önemli nedenler arasında. Anoreksiya mental sağlığın bozulmasının bir dışa vurumu.
Anoreksiya özellikle ergenlik çağındaki genç kızlar arasında yaygın olsa da her yaş grubunda ve cinsiyette görülebilir. Kadınlarda daha sık rastlanmakla birlikte erkeklerde de anoreksiya vakaları giderek artmaktadır. Modern toplumun “ince beden” takıntısı, sosyal medya platformlarında yüceltilen güzellik standartları ve dış görünüşe verilen aşırı önem, bu rahatsızlığın tetiklenmesinde büyük rol oynamaktadır.
Ünlü isimlerin yaşadığı anoreksiya süreçleri kamuoyunun dikkatini çekse de bazı genç bireylerde “ince olmak = başarı/güzellik” algısını pekiştiriyor. Bu da sağlıksız davranış biçimlerine zemin hazırlıyor. Özellikle sosyal medya algoritmalarıyla karşılaşılan “fit görünüm” içerikleri, bireyleri bilinçsizce bu hastalığa sürükleyebiliyor. Bu nedenle medyada yer alan haberlerin sorumlu bir dille aktarılması büyük önem taşıyor.
Anoreksiya genellikle dışarıdan gözlemlenebilir belirtilerle kendini gösterir. Ailelerin ve yakın çevrenin bu işaretlere karşı duyarlı olması gereklidir:
Bu belirtiler görüldüğünde, kişinin “zayıf” görünmesine rağmen kilo alma korkusu taşıması tipik bir anoreksiya işareti olabilir.
FİZİKSEL BELİRTİLER GÖZ ARDI EDİLMEMELİUzun süreli düşük kalorili beslenme sonucunda beden ciddi hasarlar alır. Anoreksiya nervozanın yol açtığı fiziksel belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
Bu belirtiler ilerlediğinde organ yetmezliğine kadar ciddi sonuçlara yol açabilir.
Anoreksiya nervozanın tedavi edilmediği takdirde sinir sisteminde nöron kaybı, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, osteoporoz, bağışıklık zayıflığı, sindirim sistemi bozuklukları ve hatta organ yetmezliği gibi hayati riskler doğurabilir.
Doğru tanı için hipertiroidi, bulimia, ortoreksiya gibi diğer rahatsızlıkların dışlanması gerekir. Tedavi süreci multidisipliner yaklaşımı gerektirir. Psikiyatrist, psikolog, diyetisyen, fizyoterapist ve aile sürece birlikte dâhil olmalıdır. Anoreksiya tedavisinde ekip çalışması ve sabır esastır. Kişinin beden algısını yeniden inşa etmesi sağlıklı iyileşmenin temelidir.
Tedavi süresi kişiye göre değişkenlik gösterse de kararlılık ve uzman desteği ile anoreksiyadan tamamen kurtulmak mümkündür.
Anoreksiya genellikle inkârla ilerlediği için, ailelerin suçlamadan ve baskıdan uzak, anlayışlı bir şekilde yaklaşması gerekir. Suçlayıcı ya da baskıcı bir tavır yerine, anlayışlı ve destekleyici bir iletişim tercih edilmeli. Yemek alışkanlıklarındaki ani değişimler ve beden algısındaki takıntılar erken uyarı işareti olabilir. Aile desteği tedavi sürecinde kilit rol oynar.
Zayıflığın övüldüğü ve idealize edildiği sosyal yapılar, anoreksiyayı körükleyici etkiler yaratıyor. Sağlıklı beden imajının, ruhsal iyilik hâlinin ve doğru beslenme alışkanlıklarının ön plana çıkarılması, hastalığın önlenmesinde büyük rol oynar. Anoreksiya nervozanın erken tanı ve kararlılıkla sürdürülen tedaviyle tamamen iyileşebilir. Unutulmamalıdır ki zayıflık değil, sağlık idealdir.
